سیاست شرق _ مشاهده تجمعات دانشجویی گاه و بیگاه حامی “اسرائیل” برای کسانی که در دانشگاه‌های آمریکای شمالی تردد دارند، صحنه عجیبی نیست، در برزگترین مرکز تجمع یهودیان در سراسر جهان دانشجویان دانشگاه‌ها فعالیت‌های متعدد و مداومی در حمایت از “اسرائیل” برگزار نموده که در آنها از پرچم‌های “اسرائیل” و نمادهای یهودی استفاده می‌شود. آنها «چهره اسرائیل» هستند که آژانس یهود با همکاری بزرگترین سازمان دانشگاهی یهودی در جهان به نام «سازمان بین المللی هیلِل» (Hillel International) توجه ویژه‌ای به آنها دارند به طوری که این سازمان در بیش از ۱۰۰ دانشگاه آمریکای شمالی فعالیت دارد. انتخاب نمایندگان این سازمان به دقت از میان جوانان متخصص و دارای شخصیت پر نفوذ انجام می‌شود. این افراد خدمت نظامی خود را در ارتش “اسرائیل” گذرانده و به خوبی می‌دانند که چگونه دستارودهای جدید “اسرائیل” را به گوش نسل جدید برسانند. آنها از موفقیت‌های دولت عبری در فناوری و علوم و فنون و قدرت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن سخن می‌گویند.

این جوانان بخشی از ماموریت آژانس یهود را انجام می‌دهند که حدوداً صد سال قبل تاسیس شد تا به نقطه آغازی برای یهودیان جهان برای دستیابی به آرزوی “اسرائیل” تبدیل شود. این آژانس امروز ماموریت‌هایی چون حمایت از دانشجویان و کمک به آنها برای حل مشکلاتشان را انجام می‌دهد که از جمله آنها مشکلات عاطفی، سازماندهی سفرهای یهودی به اراضی فلسطین اشغالی، کمک به یهودیان سرکوب شده در هر نقطه از جهان و تسهیل انتقال آنان به (کشور) عبری است.

آژانس یهود … تلاش فراوان و کاهش مهاجرت‌ها

«امیره آهارانوفیز» ۴۹ ساله پس از ۲۰ سال خدمت صندلی خود در آژانس یهود “اسرائیل” (JAFI) را رها کرده تا در برنامه کمک هزینه دانشجویی مرکز «ماندل» مربوط به مدیریت آموزشی شرکت نماید چرا که وی علاقه داشت خود را برای سود رسانی به جامعه یهودی آماده کرده و به تقدیر دولت “اسرائیل” دست یابد. «آهارانوفیز» تصمیم گرفت برای پژوهش مسئله «سرمایه گذاری برای تاثیرگذاری اجتماعی» را مورد بررسی قرار دهد زیرا اعتقاد داشت این موضوع امکانات زیادی برای مقابله با چالش‌های مهم با استفاده از ابزارهای مالی ابتکاری دارد. آهارانوفیز پژوهش خود را به پایان رسانده و به عنوان اولین زن در جایگاه رئیس اجرایی و مدیرکل آژانس یهود در دسامبر ۲۰۱۸ مشغول به کار شد. وی به سرعت شایستگی خود در مدیریت این سازمان را نشان داده که عامل اصلی آن طرح استراتژیک همه جانبه‌ای بود که برای مقابله با چالش‌های ملت یهودی در ۱۰ سال آینده تدوین گردید. مقابله با یهود ستیزی و تقویت روابط میان “اسرائیل” و اقلیت‌های یهودی سراسر جهان در صدر اولویت‌های این طرح قرار داشت به طوری که در دوران مسئولیت خود در این سازمان حدود ۲ هزار نماینده به حدود ۶۰ کشور برای اجرای اهداف آژانس اعزام شد.

آژانس یهود به صورت رسمی در سال ۱۹۲۹ و همزمان با دوران قیومیت انگلیس بر فلسطین و حدود ۲۰ سال پیش از برپایی دولت اشغالگر تاسیس شد. اما این سازمان عملاً ۶ سال پیش از این تاریخ و بر اساس ماده ۴ سند قیمومیت انگلیس در سال ۱۹۲۳ کار خود را آغار کرد. این ماده آژانس یهود را به عنوان کمیته عمومی به منظور ارائه مشورت و همکاری با مقامات دولت قیمومیت انگلیس برای تاسیس وطن قومی یهودی را به رسمیت شناخت. این آژانس از آن زمان برای تسهیل کانال‌های ارتباطی میان یهودیان فلسطین و جوامع یهودی سراسر جهان و همچنین تسهیل اقدامات لازم برای مهاجرت به فلسطین برای کسانی قصد آن را داشتند فعالیت نمود. به همین منظور این آژانس از زمان تاسیس وارد فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متعددی شد که از جمله آنها جمع آوری کمک برای “اسرائیل”، تشویق و جذب مهاجران برای همکاری با دولت “اسرائیل” و مدیریت برنامه‌های آموزشی و هویت سازی یهودی در داخل و خارج است.

این آژانس تا به امروز بدون هیچ گونه اختلالی به فعالیت‌های خود ادامه داده است. به عنوان مثال می‌توان از یک روند مهاجرتی سخن گفت که شامل ۳ هزار یهودی شده و آژانس آن را با وجود اشتغال به روند مهاجرت یهودیان اوکراینی فرار کرده از جنگ آغاز خواهد کرد. همچنانکه آهارانوفیز رئیس اجرایی آژانس یهودی تاکید دارد: معتقدم منحصر به فرد بودن آژانس یهود به عنوان بزرگترین سازمان یهودی در جهان به این دلیل است که قلمرویی برای مردم یهود بوده و از قدرت لازم برای اقدام به عنوان نماینده تمام مردم یهودی برخوردار است. لذا تضمین رابطه میان بخش‌های مختلف مردم یهود از مهمترین ماموریت‌ها به شمار رفته و ما می‌دانیم که این پُلی دو طرفه است. حمایت‌های سخاوتمندانه‌ای از آژانس در راستای تحقق اهدافش انجام می‌شود لذا از زمان تاسیس “اسرائیل” در سال ۱۹۴۸ مورد حمایت مالی از سوی دولت اشغالگر و یهودیان سراسر جهان قرار گرفت به طوری که پروژه‌های این سازمان در آمریکا توسط اتحادیه یهودیان آمریکای شمالی تامین مالی شد که به طور منظم حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از کمک‌های جمع آوری شده در سال توسط این سازمان را تامین می‌نماید.

اما با کاهش مهاجرت‌های فراوان به “اسرائیل” منابع مالی مورد استفاده آژانس نیز روند نزولی پیدا کرد به طوری که این سازمان در سال ۱۹۸۹ از اتحادیه‌های مختلف در آمریکای شمالی ۲۷۵ میلیون دلار دریافت می‌کرد اما این میزان در سال ۲۰۰۹ به ۱۳۰ میلیون دلار کاهش یافت. با کاهش کمک‌ اقلیت‌های یهودی سراسر جهان اطلاع رسانی آژانس در خصوص دریافت کمک‌های محدود در پایگاه اینترنتی خود و افتخار به آن، مسئله عجیبی نیست. چنانچه آژانس در ماه می گذشته دریافت ۴ میلیون دلار کمک از سوی کمیته جوانان موریس سالتزمان وابسته به اتحادیه یهودیان در کلیولند ایالت اوهایو آمریکا را اطلاع رسانی کرد. این بحران با افزایش مخالفت‌ها علیه “اسرائیل” و صهیونیسم در میان یهودیان آمریکا به ویژه دموکرات‌ها و بیطرفان چپگرا بیش از پیش رو به وخامت نهاد. لذا آژانس هم اکنون تنها بر مراقبت و نظارت بر یهودیان و تقویت روابط آنان با “اسرائیل” تمرکز دارد. علاوه بر آنکه آژانس یهود بر ارائه تصویری زیبا از دولت اشغالگر برای نسل جدید یهودی متمرکز شده چرا که آنها بیش از گذشتگان در معرض تبلیغاتی قرار دارند که در پی نمایان ساختن چهره واقعی صهیونیسم هستند.

جنگ اوکراین و مهاجرت‌های جدید جانی دوباره برای آژانس

حدود صد سال قبل یهودیان به دلیل ترس از حملات خشونت آمیز فجیع و رایج در شرق اروپا از این منطقه گریختند. در حالی که برخی از آنها به آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی مهاجرت کردند تعدادی دیگر نیز به “اسرائیل” پناهنده شدند. در شرایطی که به نظر می‌‌‌رسید نحوه توزیع یهودیان در این ۳ نقطه به نوعی ثبات دست یافته فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۹۰ قرن گذشته میلادی اتفاق افتاد و صدها هزار نفر از روسیه و کشورهای شوروی سابق به “اسرائیل” سرازیر شدند. در اینجا بود که آژانس یهود مجدداً نقشی تاریخی، پر رنگ و بی سابقه از زمان جنگ جهانی دوم ایفا نموده و مهاجرت یهودیان از نقاط مختلف اتحاد جماهیر شوروی به اراضی اشغالی را تسهیل نمود. نتیجه این روند آن شد که هم اکنون بیش از یک میلیون نفر در “اسرائیل” زندگی می‌کنند که اصالتاً به اتحاد جماهیر شوری تعلق داشته و زبان مادری آنها روسی است. این افراد به عاملی برای تحکیم روابط اتحادیه فدرال روسیه به ویژه در دوران ریاست جمهوری پوتین با دولت اشغالگر تبدیل شدند.

آژانس همچنین ارتباط با جوامع یهودی در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به ویژه یهودیان اوکراین که تعداد قابل توجهی داشتند را ادامه داد لذا این سازمان مرتبط ساختن آنها با یهودیان “اسرائیل” را در دستور کار قرار داده که هدف آن تقویت زندگی یهودیان در اوکراین و ارتباط آنها با پروژه صهیونیسم بود. از سوی دیگر آژانس یهود ده‌ها کنیسه و مدرسه یهودی در اوکراین احداث کرد تا جایی که شهر خارکییف به یکی از پایگاه‌های فرهنگی یهودی در این کشور تبدیل شده و شهر کییف به خانه یکی از بزرگترین اقلیت‌های یهودی غیر ارتدوکس در تمام اروپای شرقی مبدل گردید. همچنین شهر دنیبروبتروفسک مجموعه «مینورا» را در خود جای داد که یکی از بزرگترین مراکز فرهنگی یهودی در اروپا و پایگاهی برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی یهودیان از زمان سقوط اتحادیه جماهیر شوروی بوده است.

یهودیان اوکراین به لطف حمایت آژانس یهود توانستند رشد کرده و با چالش‌های متعدد پیش روی خود مقابله کنند که مهمترین آنها الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و کودتای پرتقالی سال ۲۰۰۵ بود که البته باید بی ثباتی سیاسی و مالی به وجود آمده در جریان این گونه حوادث را به چالش‌های یهودیان این کشور افزود. جای تعجب نیست که یهودیان اوکراین که در “اسرائیل” رشد یافته  و زندگی ‌کردند جزء اولین کسانی بودند که با آغاز جنگ روسیه در اوکراین تحرکات خود را آغاز کرده و به “اسرائیل” پناه بردند، اما این بار نه به عنوان گردشگر بلکه به عنوان افراد ناجی برای متقاعد کردن “اسرائیل” جهت پذیرش هزاران یهودی اوکراینی با هدف سکونت دائم در آن. البته این افراد طبیعتاً بر اساس قانون بازگشت “اسرائیل” که به هر فرد دارای تنها یک جد یهودی مستقیماً تابعیت می‌دهد برای ورود به “اسرائیل” آمادگی داشتند.

گروه‌های مختلف آژانس یهود به سرعت با همکاری دولت اشغالگر، سازماندهی روند مهاجرت این افراد را بر عهده گرفته و گروه‌های امداد رسانی و اضطرار به گذرگاه‌های مرزی با هدف ارائه کمک فوری به یهودیان اوکراینی اعزام شدند. عوامل آژانس که دفاتر میدانی اضطراری خود را در ۴ کشور اطراف اوکراین مستقر کرده بودند سفری طولانی و خطرناک برای قاچاق یهودیان اوکراینی به “اسرائیل” انجام دادند. آژانس به همراه سازمان‌های یهودی اروپا نقاطی را در اوکراین برای افرادی که از شرایط لازم برای دستیابی به فرصت مهاجرت به “اسرائیل” برخوردار هستند مشخص نمود و از طریق یک روند پیچیده با کمک روسای اقلیت‌های یهودی آوارگان را به چند دسته تقسیم کرده سپس آنها را در گذرگاه‌های مشخص از سوی آژانس یهود تجمیع نمودند. آژانس دو راه اصلی برای ارتباط با این تعداد از آوارگان گشود، یکی از آنها از طریق لهستان و مجارستان و دیگری از طریق مولداوی و رومانی بود در حالی که پیش از انتقال آنان به هتل‌های اجاره شده توسط آژانس در کشورهای مجاور اوکراین به مهاجران کمک‌های انسانی ارائه می‌شد.

از سوی دیگر مسکو که از موضع جانبدارانه “اسرائیل” نسبت به غرب در جنگ اوکراین خشمگین است اقدامات آژانس را با حساسیت زیادی دنبال می‌کند. دلیل این مسئله آن است که روسیه تشویق متخصصان فناوری داده‌ها برای مهاجرت به “اسرائیل” در میان افزایش حملات الکترونیکی به بخش مالی این کشور را امری خطرناک پنداشته و با اتخاذ ترتیبات قانونی فشار بر اقلیت یهودی ساکن در روسیه را افزایش داده است. لذا تصمیم مقامات روسی برای تعطیل کردن شاخه آژانس یهود در این کشور در ژوئن گذشته چون صاعقه‌ای بر تل آویو فرود آمد. البته این تصمیم تلاشی از سوی روسیه برای ایجاد بازدارندگی در برابر “اسرائیل” به منظور مجازات آن در قبال حمایت رو به افزایش از کی یف اتخاذ گردید. اجازه دادن تل آویو به زلنسکی برای سخنرانی اینترنتی در کنست “اسرائیل” و کمک نظامی به ارتش اوکراین از جمله این حمایت‌ها به شمار می‌روند.

آینده آژانس یهود

در اوایل ژوئیه سال ۲۰۲۱ اسحاق هرتزوگ ریاست آژانس یهود را برای تصدی منصبی مهمتر که ریاست دولت اشغالگر بود ترک کرد. خالی ماندن چنین جایگاهی امری بسیار مهم برای اسرائیلی‌ها و همچنین سطوح رسمی آن محسوب می‌شد زیرا یک نبرد سیاسی سخت که شاید تصویری کوچکتر از نبرد انتخاباتی و ریاست “اسرائیل” را نشان می‌داد آغاز شد. دلیل چنین شرایطی آن بود که نمایندگان هیچیک از احزاب اسرائیلی از حضور در نزاع برای دستیابی به صندلی رهبری آژانس یهود عقب نشینی نکردند. روند انتصاب رئیس آژانس حدود یک سال به طول انجامید و در حالی که احزاب سیاسی “اسرائیل” نامزدهای خود را آماده کرده بودند جریان چپ میانه‌ای که در “اسرائیل” قدرت را در دست داشت در انتخاب نامزد مناسب دچار سردرگمی شد.

در ابتدا العازر شتیرن از حزب میانه یش عتید انتخاب شد که یک نامزد ارتدوکس جدید به شمار می‌‌رفت که نفتالی بنت نخست وزیر “اسرائیل” در آن زمان نسبت به وی قانع شده بود. اما این نامزد به دلیل طرح برخی مسائل جنسی که یک رادیو محلی آن را پخش کرد مجبور شد از این رقابت انصراف دهد. در چنین شرایطی در لیست نامزدها تنها نام اعضای حزب راستگرا افراطی لیکود به ریاست بنیامین نتانیاهو یا احزاب دیگر جریان راست افراطی مشاهده می‌شد. اما در مقابل گزینه‌هایی در برابر بنت وجود داشت که بهترین آنها برای وی ناخوشایند به شمار می‌رفت. از جمله این گزینه‌ها می‌توان به تسیپی لیونی رئیس سابق جریان معارض و روث کالدیرون نایب رئیس سابق حزب یش عتید اشاره کرد. چنین شرایطی سبب شد نخست وزیر خواستار به تاخیر افتادن نشست کمیته‌ نامزدها شود تا فرصت کافی برای معرفی یک نماینده مناسب از حزب خود در انتخابات آژانس را به دست آورد.

پس از یک سال جدال سیاسی، شورای حکام آژانس یهود در ۱۰ جولای ۲۰۲۲ موفق شد، سرتیپ دورون آلموگ را به عنوان رئیس جدید این سازمان انتخاب کند، علاوه بر آنکه مارک ویلف نیز به عنوان رئیس جدید شورای حکام آژانس انتخاب گردید. این انتخاب پس از ۳ روز بحث و بررسی‌ شورای حکام آژانس یهود انجام شد که در هتلی در قدس برگزار گردید. در همین مراسم مدیران آژانس راه اندازی «اسپارک آی ال» (SparkIL) به عنوان یک ساختار جدید اعطای وام دیجیتال که توسط آژانس یهود ایجاد شده را اعلام کردند. همچنین آغاز به کار گروه «اوگن» نیز اطلاع رسانی شد که این امکان را فراهم می‌کند وام دهندگان در سراسر جهان به شرکت‌های کوچک اسرائیلی وام‌های بدون بهره اعطا کنند.

با وجود آنکه آلموگ مانند روسای پیشین آژانس یهودی از جمله دیوید بن گوریون و اسحاق هرتزوگ دارای گرایش‌های سیاسی نیست اما شرایط وی در مجموع برای تصدی این جایگاه مورد پذیرش قرار گرفت. وی در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ فرمانده منطقه جنوبی ارتش رژیم صهیونیستی بوده و توانسته در سال ۲۰۱۶ «جایزه اسرائیل» را به دلیل موفقیت در یک عمر ارائه کمک‌های مختلف به “اسرائیل” و جامعه آن کسب کند. آلموگ عملکرد مناسبی در خصوص جذب حامی مالی از بخش خصوصی در داخل و خارج “اسرائیل” داشته است و با توجه به اقدامات فراوان خیریه محور نقش بسزایی در حفظ ارتباط “اسرائیل” با اقلیت‌های یهودی ایفا نموده که این هدف با همکاری مشترک با وزارتخانه‌های دولتی مرتبط در “اسرائیل” و دیگر موسسات ملی مانند صندوق ملی یهود محقق شده است.

پس از انتصاب آلموگ حامیان آژانس پرونده‌های جدیدی را گشودند که باید مدیریت جدید به آنها توجه داشته باشد که مقابله با چالش‌های مربوط با روند مهاجرت یهودیان فرار کرده از اوکراین در صدر آنها قرار دارد. همچنین پروژه‌های ارتباط “اسرائیل” با جوامع یهودی در سراسر جهان نیز از دیگر مواردی مهم به شمار می‌رود. از سوی دیگر صداهایی به گوش می‌رسد که به پرونده‌هایی مانند روند بروکراسی درون سازمانی در آژانس و برخی تردیدها در خصوص فساد برخی کارمندان آن می‌پردازند زیرا برخی ژنرال‌های بازنشسته که در سال‌های گذشته اداره آژانس را بر عهده داشته‌اند جیب‌های خود را با فروش سلاح پُر کرده و از جایگاه‌های نظامی خود برای دستیابی سریع به مناصب مدنی در آژانس سوء استفاده کردند. برخی جریان‌های یهودی نیز خواستار تغییرات ریشه‌ای در آژانس یهود هستند که با وجود فعالیت‌های رو به افزایش اما از کاهش بودجه رنج می‌برد، علاوه بر آنکه خواستار تمرکز بر تقویت هویت اقلیت‌های یهودی سراسر جهان به جای تمرکز بر “اسرائیل” هستند.

به نظر می‌رسد پایان صلاحیت آژانس برای ماموریتی که این ساختار برای آن تاسیس شد که همان جذب حداکثری یهودیان بود، مهمترین پرونده‌ای است که سرنوشت این سازمان را معین خواهد کرد به ویژه پس از پایان جنگ اوکراین و پیامدهای آن. علاوه بر آن در دوران جدید جذابیت‌های “اسرائیل” حتی در حد اندک نزد یهودیان غربی کاهش یافته و توان آژانس برای جذب حامیان جدید در خارج به ویژه میان میان نسل کنونی را کاهش داده است. احتمالاً ماموریت این سازمان فعال به صورت تدریجی به فعالیت‌های فرهنگی و انتقال یهودیان از مناطق جنگی محدود شود و به تدریج جذابیت حضور این سازمان در غرب نیز کاهش خواهد یافت، مساله‌ای که عواقب گسترده‌ای برای آینده این سازمان و “اسرائیل” به عنوان حامی آن در پی خواهد داشت، سازمانی که اگر ۲۵ سال پیش از تاسیس “اسرائیل” وجود نمی‌داشت شاید “اسرائیل” هیچگاه پدید نمی‌آمد.

منبع: مرکز اطلاع رسانی فلسطین

انتهای پیام