سیاست شرق _ شهاب زمانی؛

دور اول مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا در کشور عمان، در حالی به پایان رسید، که هر دو طرف، آن را سازنده و روبه جلو عنوان نمودند، تا امیدواری به تداوم مذاکرات و دستیابی به نتایج بینابینی و مورد توافق دو کشور، بیشتر شود؛ گفت و گوهایی که با توجه به تجارب دو کشور در جریان توافق برجام، می تواند از شانس حداکثری برای رسیدن به نتایج مورد نظر دوطرف، برخوردار باشد.

با این حال و با گذشت چند روز از گفت و گوی دوجانبه آقایان ویتکاف و عراقچی، که موجب فضاسازی های متناقض و متفاوتی در عرصه رسانه ای و اظهارنظرهای برخی مقامات دو کشور شد، چند مورد قابل ذکر است:

الف. هر دو کشور ایران و آمریکا، در شرایط منطقه ای و بین المللی فعلی، نیازمند دستیابی به توافقی هستند، که بتواند مسائل مهمی از آنها را ، در مسیری بهتر و در عین حال کم هزینه تری قرار دهد؛ بطوری که، در صورت عدم دستیابی به یک توافق مطمئن و سازنده، بخش قابل توجه ای از دغدغه های پیش روی آنها (سیاسی، اقتصادی و امنیتی)، می تواند تبعات مختلفی را بهمراه داشته باشد، لذا به نظر می رسد، عزم دو کشور برای توافق، حقیقی و خالی از هرگونه اتلاف وقت خواهد بود؛ با این حال، پیچیدگی‌های ذاتی و تاریخچه تلاش‌های ناموفق آنها، ماهیت ظریف و مخاطره‌آمیز مذاکرات آتی را ، از حساسیت بسیاری برخوردار نموده است.

ب. بیش از چهار دهه، مجادله و تقابل ناشی از بی اعتمادی دو کشوربه یکدیگر، موجب ظهور نیروها و جریانات مخالف داخلی شده است، که با هرگونه مصالحه و تفاهمی در حوزه های اختلافی، هرچند که این مصالحه، همپوشانی منافعی نیز برای هر دو طرف داشته باشد، مخالفت جدی دارند؛ ؛ لذا نباید انتظار داشت، تقابل چند دهه دو کشور، با چند دور گفت و گو، مسیر رفع اختلافات را، سریعا به سرانجام برساند، بلکه باید امیدوار بود، با مدیریت تنش و اختلافات دو کشور، در مسیر مفاهمه قرار گیرند و سپس، توافقی عینی و ملموس را موجب شوند، چنین دستاوردی، نه با تاکید و توقف بر اختلافات، بلکه با گفت و گو بر مبانی مشترک پبش رو، حاصل خواهد شد.

پ. برای نتیجه گیری درست نسبت به تحولات مختلف سیاسی، اجتماعی و غیره، ، می بایست واقع بین و منصفانه قضاوت نمود و از مطلق گرایی، به عنوان مخل هرگونه گفتگو و مصاله ای، پرهیز نمود، تا مسیر هرگونه تفاهمی مسدود نشود؛ لذا گفت و گوی ( مستقیم ) چند دقیقه ای سیدعباس عراقچی با استیو ویتکاف، در پایان مذاکرات( غیر مستقیم )، اقدامی هوشمندانه و راه حلی میانه ، برای شروع گفت و گوهای دو کشور بود؛ که هم نظر جمهوری اسلامی ایران را، با بیش از ۲ ساعت مذاکره « غیرمستقیم» برآورده سازد و هم نظر مقامات آمریکایی را، مبنی بر « مستقیم بودن » مذاکرات را تامین نماید؛ اما با دیدی واقع بینانه، آنچه که مهم است، محتوای چنین گفت و گوها و نتیجه آن است و نه شکل آن(!)؛ زیرا شکست گفت و گوهای پیش روی دو کشور، همچون شمشیر داموکلس، بر فضای مذاکرات خودنمایی می کند.

ت. تاکید جمهوری اسلامی ایران بر «صلح آمیز بودن » فعالیت های هسته ای و اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر صلح آمیز ماندن آن، می تواند مبنایی فنی و اساسی، برای مذاکرات آتی دو کشور باشد، تا با نزدیک شدن به پایان ده ساله توافق برجام، گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز ، مهر تائیدی بر فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران، تحریم های مرتبط و غیرسازنده فعلی نیزبرداشته شود؛ موضوعی که می‌تواند چشم‌انداز صلح و ثبات در خاورمیانه، گسترش روابط با کشورهای منطقه و حضور موثر و متوازن ایران را در عرصه بین‌المللی، پررنگ تر نماید.

ه. با اعلام دونالد ترامپ مبنی بر از سرگیری مذاکرات با ایران، چشم انداز ژئوپلیتیکی خاورمیانه، برای یک تغییر بالقوه بزرگ، آماده شده است ؛ چنانکه، حتی کشورهای منطقه و جهان، واکنش مثبتی نسبت به آن داشته اند؛ لذا در صورت عزم دو کشور برای مصالحه، آنگونه که رییس جمهور آمریکا به دنبال نتیجه سریع آن است؛ یک فرصت استثنایی و استراتژیک برای دستیابی به یک نتیجه برد- برد دیپلماتیک برای دو طرف حاصل خواهد شد و می تواند ژئوپلیتیک خاورمیانه را، دچار تغییر و تحول اساسی، نسبت به نیم قرن گذشته نماید.

د. اما در نهایت، با وجود تا ثیرات روانی مثبت دور اول گفتگوهای ایران و آمریکا بر افکار عمومی، سناریوی شکست مذاکرات دیپلماتیک، تقریباً به طور قطع ، منجر به افزایش شدید تنش در منطقه و خطر رویارویی مستقیم نظامی (بجای گفتگوی مستقیم دیپلماتیک) خواهد شد؛ موضوعی که خواست گروهها و کشورهایی است، که منافع آنها در ایران، آمریکا، منطقه و جهان، در ادامه رویارویی واشینگتن وتهران تعریف می شود و پایان خوش این مجادله و رویارویی ، خواست آنها نخواهد بود، لذا طبیعی است، که به بهانه های مختلف، سعی در کارشکنی در فضای امیدوارکننده فعلی و یا با اظهارنظرها و خواسته های غیرسازنده ، سعی در شکست این مذاکرات داشته باشند، مسئله ای که نیازمند هوشمندی و مراقبت همه طرف های ذی نفع از مصالحه و تغییر فضای تنش زای دو کشور ایران و آمریکا خواهد بود.

انتهای پیام