سیاست شرق _ اولین رئیس و موسس سازمان انرژی اتمی ایران، که به «پدر فناوری اتمی ایران» مشهور بود، در سن ۹۵ سالگی و در فرانسه درگذشت.

دکتر اکبر اعتماد، پدر برنامه هسته ای ایران است، او فارغ التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس بود که در سال ۱۳۴۴ به ایران بازگشت. او توسط صفی اصفیا، رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه، به عنوان مشاور فنی طرح پژوهش‌های رآکتور اتمی استخدام شد. یک سال بعد، دفتر انرژی اتمی سازمان برنامه و بودجه را بنا گذاشت و خود به مدیریت آن منصوب شد و تا سال ۱۳۴۶ در این مسئولیت باقی ماند.

او بین سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بود. افزایش قیمت نفت در اوایل دهه ۱۹۷٠م، به شاه ایران، محمدرضا پهلوی اجازه داد تا پروژه های صنعتی و نظامی بلندپروازانه ای را آغاز کند. تحت نظارت اعتماد، ایران یک برنامه گسترده انرژی هسته ای را راه اندازی کرد. هدف تولید تقریباً ۲۳٠٠٠ مگاوات برق از مجموعه ای از نیروگاه های هسته ای ظرف ۲٠ سال بود.

مجموعه‌ای از قراردادها بین ایران و تامین‌کنندگان هسته‌ای در اروپا و ایالات متحده به دنبال داشت: ایران با کرافت‌ورک یونیون، یکی از شرکت‌های تابعه زیمنس در آن زمان آلمان غربی، برای ساخت دو راکتور ۱۲٠٠ مگاواتی در بوشهر قرارداد منعقد کرد و با شرکت فرانسوی Framatome برای دو راکتور ۹٠٠ مگاواتی دیگر مذاکره کرد. در سال ۱۹۷۴، ایران یک میلیارد دلار در یک کارخانه غنی سازی اورانیوم فرانسوی متعلق به کنسرسیوم اروپایی یورودیف نیز سرمایه گذاری کرد.

اعتماد تا سال ۱۳۵۷ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست داشت، او ایران را به مقصد فرانسه ترک کرد، جایی که تا پایان عمرش، در آنجا زندگی می کرد. با این حال، به ایران نیز سفر می کرد. او در درجه اول اروپایی ها و آمریکایی ها را مقصر بحران هسته ای کنونی ایران می داند. او معتقد است که غرب به حاکمیت ایران احترام نمی گذارد – و طبیعی است که ایرانی ها به اروپایی ها و آمریکایی ها اعتماد نکنند.

اعتماد پس از پیروزی انقلاب، در مصاحبه‌های خود همواره انرژی اتمی را برای ایران لازم و ضروری و دستیابی به این انرژی را حق ایران می‌دانست و بر بی‌اعتمادی  نسبت به نیات قدرتهای غربی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید داشت.

فیلم مستند «من اکبر اعتماد، اتم می‌شکنم» ساخته احمدرضا گنجه‌ای درباره زندگی و شخصیت دکتر اعتماد ساخته و از تلویزیون پخش شده است.

همچنین در کتاب «در پرتگاه حوادث»، زندگی نامه دکتر اعتماد، بنیانگذار سازمان انرژی اتمی ایران، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

از جمله دیدارهای رسمی اکبر اعتماد با مقامات کشور دیدارش با علی اکبر صالحی، رییس وقت سازمان انرژی اتمی در سال ۸۹ بود.

در این دیدار صالحی از تلاش‌های قابل توجه رییس پیشین سازمان انرژی اتمی در قبل از انقلاب و هم‌چنین حمایت‌های معنوی وی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی از انرژی اتمی و فعالیت‌های صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران قدردانی کرد و لوح تقدیری به همین مناسبت به دکتر اعتماد اهداء کرد.

در زیر، بخشی از مصاحبه با دکتر اکبر اعتماد، درباره فعالیت های هسته ای ایران و سیاست غرب نسبت به آن را، که در ۱۱ سپتامبر ۲٠٠۸ منتشر شد، بخوانید:

س: دولت فعلی ایران می گوید که دلایلش برای توسعه برنامه هسته ای خود نیز صلح آمیز است. نظر شما درباره سیاست هسته ای حکومت اسلامی چیست؟

 ممکن است بتوانید جنبه های خاصی از سیاست فعلی هسته ای ایران را مورد انتقاد قرار دهید. اما غرب ایران را منزوی کرده است. به عنوان مثال، اروپایی ها و آمریکایی ها حتی قطعات یدکی هواپیماهای تجاری که در زمان شاه پول می گرفتند، در اختیار آنها قرار نمی دهند. بنابراین ایران مجبور است هواپیماهای روسی دست دومی بخرد که هرازگاهی از کار می افتند و سالانه ایرانی های زیادی را می کشند. اما دانشمندان جوان ایرانی بدون هیچ کمکی از غرب در حال توسعه فناوری هسته ای ایران هستند. این چیزی است که من واقعاً به آن افتخار می کنم.

 اروپایی‌ها و ایالات متحده استدلال می‌کنند که ایران به دلیل آنچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به عنوان «الگوهای پنهان‌کاری» توصیف کرد، حق غنی‌سازی اورانیوم خود را از دست داده است.

 این یک استدلال قانونی نیست. من مطمئن نیستم که در گذشته چه اتفاقی افتاده است. اما حتی اگر ۲۰ سال پیش شفاف نبودند، به این معنی نیست که ایران نمی تواند از حق خود برای غنی سازی اورانیوم در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) برخوردار شود. بسیاری از کشورها در گزارش فعالیت های خود کوتاهی کرده اند اما هرگز مجازات نشده اند. ایران در پنج سال گذشته به طور کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری کرده است. غرب فقط «ظن» دارد. و شبهات وزن قانونی ندارد.

 شما فکر نمی کنید که دولت ایران در تلاش برای ساخت سلاح هسته ای است؟

 من ذهن خوان نیستم. دولت ایران می گوید که نمی خواهد بمب بسازد. اما اگر از من بپرسید، روشی که غرب ایران را منزوی می کند، چاره ای جز ساخت سلاح هسته ای برای آن باقی نمی گذارد. ایران دیگر چیزی برای از دست دادن و ترس از تحریم ها ندارد. وقتی اسرائیل تهدید به حمله به ایران می کند، جرأت می کند که این کار را انجام دهد زیرا سلاح هسته ای دارد و ایران ندارد. دولت ایران ممکن است اکنون آنها را تنها راه دفاع از خود بداند.

 به نظر شما در حال حاضر چه باید کرد؟

 ایران به غرب اعتماد ندارد و بالعکس. ایران با توافق بر توقف موقت برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود در نوامبر ۲۰۰۴، تمایل خود را برای همکاری با غرب نشان داد. اما از واکنش غرب یا عدم وجود آن ناامید شد.

هیچ راه حلی برای مشکل هسته ای ایران جز راه حل دیپلماتیک وجود ندارد. من به عنوان یک ایرانی وقتی کشورها در مورد حمله نظامی به ایران صحبت می کنند احساس توهین می کنم. حمله نظامی نمی تواند دولت ایران را تضعیف کند و نمی تواند برنامه هسته ای را متوقف کند. این فقط یک بحران جدید منطقه ای را بدون پایان قابل پیش بینی آغاز می کند.

زمانی که کشوری در جامعه جهانی گنجانده شود، در مورد کاری که انجام می دهد بسیار مراقب خواهد بود. پیشنهادات و پیشنهادات متقابل باید شفاف باشد. هیچکس نمی داند غرب چه پیشنهادی به ایران می دهد و پاسخ ایران چیست. یک سیاست شفاف، رهبران ایران را تشویق می‌کند تا بیشتر به افکار عمومی بین‌المللی پاسخ دهند و مسئولانه‌تر عمل کنند. اگر غرب این سیاست را اتخاذ کند، می‌تواند اختلافات خود را با ایران حل کند – نه تنها بر سر برنامه هسته‌ای آن، بلکه بر سر مسائل دیگر.

انتهای پیام

منبع: سیاست شرق، ایسنا و سایر وبسایت ها