سیاست شرق _ اکثر واحد‌های تولید برق در نیروگاههای حرارتی، قابلیت استفاده از سوخت «گاز»،«مازوت» یا «ذغال سنگ» را دارند و در شرایط خاص و اضطراری که دچار محدودیت و یا عدم تامین گاز می شوند، ناگزیر برای جلوگیری از «قطع برق» و جلوگیری از بروز خاموشی‌ها، از سوخت اضطراری(مازوت) به صورت محدود استفاده می کنند.

با این حال، سوخت اصلی نیروگاههای حرارتی در ایران گاز است، که علاوه پائین بودن میزان آلایندگی های زیست محیطی آن نسبت به مازوت و ذغال سنگ، باعث افزایش طول عمر تجهیزات، سهولت در بهره برداری، کاهش محدودیت‌های واحد‌ها و کاهش هزینه‌های سرویس و نگهداری و نهایتا افزایش طول عمر نیروگاهها می شود.

استفاده از سوخت مازوت در بویلر برخی نیروگاههای حرارتی(بخاری)، به عنوان سوخت جایگزین و اضطراری، فقط در مواقعی خاص (تعمیرات خطوط گاز یا افت شدید فشار گاز ) و به مدت کوتاه و نه طولانی مدت، مجاز شمرده می شود، زیرا کیفیت پائین این سوخت، علاوه بر اینکه می تواند برای تجهیزات نیروگاهی مضر و آسیب رسان باشد، آلایندگی های زیست محیطی بسیاری نیز برای منطقه و محیط زیست خواهد داشت.

اما به دلیل کاهش فشار گاز مصرفی نیروگاهها، به دلایلی همچون مصرف بالای گاز در مناطق سردسیر یا کاهش زیاد دمای محیط در فصل سرما، در کنار تعمیرات اساسی در خطوط گاز یا عدم توانایی تامین فشار لازم گاز مصرفی نیروگاهها از سوی شرکت گاز ، جهت ممانعت از خروج واحدهای نیروگاهی و در نتیجه قطع برق، استفاده از سوخت «مازوت»، در دستور کار موقت نیروگاهها قرار می گیرد. مسئله ای که، می تواند تبعات زیانباری را نیز به همراه داشته باشد.

مازوت چیست؟

جست و جو در سایت‌های تخصصی این حوزه نشان می‌دهد، مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بسیار بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن، استفاده می‌شود.

در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته و به گازوئیل تبدیل می‌شود. در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات‌سوز نیز می‌گویند.

مازوت که به طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود، برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد چراکه این ماده، ارزش حرارتی و گرمایی بسیار بالایی نیز دارد.

با این وجود، از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای «گوگرد» آن اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است. در حمل و نقل مازوت به طور معمول به این سوخت، «نفت کثیف» (Dirty Oil) می‌گویند و از آن‌جایی که ویسکوزیته بسیار بالایی دارد، پمپ کردن آن به تجهیزات خاص و همراه با گرم کردن آن و خطوط انتقال آن است.

مازوت را می‌توان از جمله ترکیب‌های نفت خام به شمار آورد که حاصل تقطیر جز به جز آن، به هنگام پالایش نفت خام است و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآورده‌های سبک‌تر، از نفت خام به دست می‌آید.

بر این اساس مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار می‌آید؛ نفت کوره از جمله فرآورده‌های نفتی است که در بسیاری از موتورها، چراغ‌ها، گرمکن‌ها و کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند. نفت کوره همانطور که گفته شد از نفت خام به دست می‌آید و برای استفاده در کاربری‌های مختلف، آن‌را پالایش می‌کنند.

اثرات ورود مازوت به محیط زیست چیست؟

همانطور که گفته شد، برای سوخت بویلرها در نیروگاه‌های حرارتی از مازوت استفاده می‌کنند، اما ورود فراورده های ناشی از احتراق مازوت و سایر نفت‌های کوره به محیط زیست، آثار مختلفی را به همراه دارند، نفت‌های کوره همچون مازوت از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده‌اند و هریک نوعی مخلوط متفاوت از دیگری به شمار می‌آید. زمانی که این مواد به خاک یا آب‌های سطحی می‌رسند، بخشی از آن‌ها تبخیر می‌شوند، برخی دیگر نیز به دلیل نشتی مخازن نگهداری آن‌ها در آب و خاک حل خواهند شد.

مواد شیمیایی تبخیر شده می‌توانند در اثر تابش نور خورشید به ترکیبات دیگری شکسته شوند. این اتفاق در اثر فعالیت‌های قارچ‌ها و باکتری‌های داخل آب یا خاک نیز صورت می‌گیرد. این مواد شیمیایی که در خاک و محیط‌های دیگر وجود دارند می‌توانند تا بیش از یک دهه در محیط زیست باقی بمانند. بنزن، تولوئن و زایلین از جمله این ترکیبات سمی هستند.

امروزه ما به روش‌های مختلفی در معرض فرآورده‌های نفتی از جمله نفت کوره و مازوت قرار می‌گیریم. علاوه بر این، وجود نیروگاه‌های حرارتی در نزدیکی شهرها و استفاده از مازوت در آن‌ها سبب قرارگیری انسان در معرض ترکیبات حاصل از سوختن ناقص این فرآورده‌ها خواهد شد.

مازوت و سایر سوخت‌ها، زمانی که آن‌ها را در هوا تنفس یا این‌که آب و غذای آلوده را مصرف کنید و همچنین به هنگام تماس پوست با این مواد، وارد بدن می‌شوند. همچنین اگر محل کار یا زندگی شما در نزدیکی کارخانه‌ها و نیروگاه‌هایی باشد که از این سوخت استفاده می‌کنند، مازوت و سایر سوخت‌ها وارد بدن انسان، حیوانات و حتی بر گیاهان تاثیر خواهند گذاشت.

اثرات استفاده از مازوت بر سلامتی

در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن‌را SO2 تشکیل می‌دهد SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود.

این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کمتر از ۱۰ppb ذکر می‌شود که در این غلظت اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.

اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسول یا ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند.

اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسول‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵.۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخار آب با دی‌اکسید کربن است.

این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آن‌ها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.

انتهای پیام