سیاست شرق _ موسیقی محلی ایرانی، یکی از قدیمی ترین و متنوع ترین نوع موسیقی، در سطح منطقه و جهان است، بطوری که «آنتونی بیان شای»، در مجموعه «آهنگ ها و رقص های محلی ایران»، موسیقی محلی ایرانی را یکی از قدیمی ترین و تأثیرگذارترین سنت های فرهنگی در خاورمیانه توصیف می کند؛ او می نویسد: «تأثیر گسترده موسیقی ایرانی در اروپا، شوروی، آفریقا و خاور دور احساس می شود.»

 این نوع موسیقی، به طور سنتی، یک فرم آکوستیک از موسیقی است که بیشتر با آلات موسیقی همان منطقه نواخته و معمولاً با ملودی ها و اشعار ساده ای مشخص می شود؛ انواع مختلفی از موسیقی محلی وجود دارد که هر کدام دارای تاریخ و سبک منحصر به فرد خود هستند.

با این وجود، هنر «آواز خوانی» در موسیقی محلی اقوام مختلف ایرانی، بازتاب احساسات درونی فرد خواننده است که در پیوند «شعر و موسیقی»، تجلی پیدا می کند؛ لذا هر آهنگ ساز و خواننده ای، می بایست هنر لازم را در ایجاد «پیوند عاطفی با شنونده» ایجاد کند، تا بتواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.

«فایز دشتی» نیز، نوعی موسیقی محلی است که در جای جای ایران و با عناوین مختلف، خواستگاه بسیاری از علاقمندان به خود است، که بیان شورانگیز احساسات و عواطفی است که به عشق، دوستی، رنج، نامرادی و هرچه روح آدمی را متأثر می کند، توجه نشان می دهد. آنچه، این نوع آواز را از غیر آن متمایز می سازد، غلبه عنصر احساس و عاطفه بر دیگر عناصر نوازنده و جلادهنده روح آدمی است.

از گذشته تاکنون نیز، بسیاری از خوانندگان در این حوزه موسیقی کشور، حضور و فعالیت داشته اند و با صدای گرم خود، احساسات بسیاری از دوستداران موسیقی و بخصوص این سبک آواز را، از خود متاثر کرده اند، یکی از این اساتید بنام «فایز دشتی»، که خود نیز در این حوزه صاحب سبک است، استاد « منصور حسن پور» است.

«منصور حسن پور»، یکی از خوانندگان آوازهای «فایز دشتی» است که حتی دوستداران صدای گرمش، وی را پدر «فایز» ایران می شمارند. او که دهه ششم زندگی خود را سپری میکند، تاکنون ۵ آلبوم «دشتی» منتشر نموده و صدای دلنوازش، بسیاری را جذب و بسیاری نیز، منتظر کارهای جدید دیگری از او هستند.

گفتگویی با این هنرمند نام آشنای عرصه موسیقی استان خوزستان، خطه جنوب و کشور، «منصور حسن پور» داشتیم، که در ادامه می خوانید:

꧁꧂ استاد؛ ضمن عرض سلام و تشکر از فرصتی که به ما دادید، لطفا در ابتدا، خلاصه ای از خودتان و چگونگی ورود به عرصه موسیقی و بخصوص موسیقی محلی« دشتی» بفرمایید.

با نام و یاد خدایی که، ما را به خوبی آفرید، تا ما نیز، آفریننده خوبی ها باشیم!

علاقه من به آوازخوانی و بخصوص موسیقی بختیاری، به دوران کودکی و دبستان بر می گردد؛ زمانی که پدرم، «نی» می نواخت و همین مسئله، موجب شده بود که من هم، به موسیقی علاقمند شوم و در ضمیر ناخودآگاه خودم و حتی در عالم واقع، آوازخوانی کنم.

من متولد مسجدسلیمان هستم؛ در دوره دبستان، معلمی کرمانشاهی بنام «صحرائیان» داشتیم، که برای اولین بار، از من خواست که در کلاس و در مقابل همکلاسی هایم، آواز بخوانم؛ شاید این اصرار معلمم، اعتماد به نفسم را، با وجود سن کمم، بالا برد.

بعد از آن هم، کلاس پنجم دبستان نیز، معلمی به نام «تاج الدینی» داشتم، که خدا رحمتشان کند، وقتی که متوجه علاقه من به آوازخواندن شد، با من خیلی کار کرد و توانست که مرا برای مسابقات موسیقی و آوازخوانی شهرستان مسجدسلیمان ( قبل از انقلاب) در کلاس ششم آماده کند، و این زمینه ای شد تا در مسابقات استانی و بعد کشوری، مقام کسب کنم.

البته، ما در شهرستان مسجدسلیمان، در روستای تلخاب و منطقه ای زندگی می کردیم که به دلیل مجاورت با کوه، چشمه ها و حتی مناطقی که درخت کاری انبوه داشت (به دلیل مجاورت با منطقه نظامی)، همیشه در تنهایی و سکوتی که وجود داشت، آواز می خواندم. البته، در آن دوره، یاد ندارم که آموزشگاه موسیقی در شهرمان وجود داشت یا نه!؛ اما من بطور مدام تمرین داشتم و با گذر زمان، خودم را در آواز خواندن، کم کم پیدا کردم. دوستان و بچه های محله نیز، با تشویقم، نقش زیادی در خودباوری من در عرصه موسیقی و بخصوص آواز داشتند؛ مخصوصا در ایام محرم، که یکی از پایه های ثابت نوحه خوانی در محله خودمان و محلات دیگر شهر بودم.

꧁꧂ موسیقی هنری است که با احساسات مختلف انسان پیوند دارد و به نوعی، زائیده احساسات افراد است، شما با خواندن آواز ، چه حس و حالی پیدا می کنید؟

ببینید!؛ موسیقی جلا دهنده ی روح آدمی است و هر اندازه ای که بیشتر در دنیای موسیقی فرو روید، روحتان بیشتر جلا می گیرد. هر کسی با عشق و علاقه در این راه قدم گذاشته باشد، متوجه خواهد شد که موسیقی فقط برای سرگرمی و اوقات فراغت نیست، بلکه موسیقی تغذیه کننده روح او خواهد شد و شما هر چه بیشتر در آن غرق شوید، روح خود را سرشار از آرامش، حال خوب و گسست از افکار مخرب زندگی روزمره خواهید دید.

꧁꧂ تاثیر موسیقی را در زندگی شخصی خودتان و یا بر دیگران چگونه می بینید؟

موسیقی از ابتدای زندگی من، بخشی از وجودم بود. موسیقی در زندگی من، از جایگاه بسیار والایی برخوردار است و بیشتر دوستان من، در این حوزه قرار دارند. من با موسیقی زنده ام و زندگی می کنم. هر وقت حال خوبی ندارم، با آوازخوانی خودم یا شنیدن موسیقی دلخواهم از دیگران، آرامشی می گیرم که توصیف شدنی نیست. موسیقی با زندگی من و من با موسیقی عجین شده ایم. در طول تاریخ، موسیقی جایگاه ویژه ای برای همه ی ملل جهان داشته، چه در شادی ها و غم ها یا در جنگ ها و صلح پس از آنها، و حتی در حماسه سرایی ها، موسیقی مکمل و لازمه زندگی بشر بوده و هست.

ببینید!، ما از زمانی که در رحم مادر شکل می گیریم، با ریتم زیبای قلب مادرمان رشد می کنیم، و بعد از تولد نیز، این صدای قلب مادر است که به ما آرامش می دهد یا آواز لالایی که در کودکی، بسیاری از مادرها و مادربزرگ ها برای ما می خوانند، تا غذای روح ما باشد. هنگامی که درطبیعت هستیم ، صدای موج دریا، صدای باد در لابه لای برگ های درختان ، آواز پرندگان و بسیاری از ملودی های طبیعت ، همه و همه، به ما آرامش می دهد، حتی صدای آب جاری در یک جویبار کوچک هم، گاهی ما را از زندگی پر سر و صدای امروزی، رهایی می بخشد؛ همه ی این ها و خیلی صداهای دیگر طبیعت، به ما یادآوری می کنند که، زندگی بدون موسیقی، یک زندگی مکانیکی و بدون روح خواهد بود و موسیقی، آرامش بخش زندگی یکنواخت همه ماست، حتی هنگام مطالعه، ورزش و یا هر فعالیت بدنی دیگر نیز، این موسیقی خواهد بود، که ما آرام و یا پرانرژیک خواهد نمود، حتی امروزه، موسیقی درمانی نیز در علم پزشکی، برای خود جا باز کرده و از اهمیت خاصی برخوردار است.

꧁꧂ بسیاری از علاقمندان شما و موسیقی محلی، با آثار شما آشنایی دارند، با این حال، شما آلبوم ها و یا اجراهای مختلفی داشتید، که علاقمندیم برای ما معرفی بفرمایید.

کاراهای زیادی را به مناسبت های مختلف، اجرا کردم و مخصوصا در جشنواره های مختلفی که مردم درخواست می کردند و به ما لطف داشتند، در سیمای خوزستان نیز، به مناسبت های مختلف، اجراهای بسیاری داشتم. با این حال، آلبوم هایی که منتشر کردم:  ازجدایی ها – فایز دشتی- اشک تنهایی- اشک شقایق- نغمه های دشت، و دو آلبوم فارسی و ۱۶ آهنگ و یک آلبوم آهنگ های بختیاری با ۱٠ آهنگ. البته در سریال «آینه عبرت» و «مسافر امام رضا(ع)» هم قطعه هایی را اجرا کردم.

البته با استاد «علی حافظی» ۳ آلبوم ، با دکتر «سید عبدالحسین مختاباد» یک آلبوم و یک آلبوم دشتی نیز با زنده یاد «عبد محمد» اجرا کردم. با اساتید و آهنگسازانی همچون استاد «حمداله خدیوی»،«ابراهیم جوان»، «حسین شکوفا» در آلبوم محلی بختیاری کار های مشترکی نیز داشتم.

꧁꧂ بهمن علاءالدین یا «مسعود بختیاری»، از بزرگان عرصه موسیقی بختیاری بود و آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت، درباره وی چه نظری دارید.

استاد «بهمن علاءالدین»، که روحش شاد، قلبی به بزرگی یک ملت داشت، او با اخلاق، سخاوت و منش بزرگی که داشت،  نام نیکی بر صفحه تاریخ هنر و موسیقی ما بر جای گذاشت.

«مسعود بختیاری» در تمام نوارهایش ایل بختیاری را با صدای جادویی خود به ایجاد «همدلی» فرا می خواند. او همیشه نام مناطق و عشایر بختیاری را در ترانه هایش به زبان می آورد و بسیاری از واژه ها را زنده و ماندگار کرد.

مرحوم علاء الدین،« فرهنگ بختیاری» را زنده نگه داشت و در این رابطه، حق بزرگ و بسزایی بر ما دارد. او موسیقی بختیاری را به جامعه ما بیشتر شناساند؛ و در ترانه هایش جنگها و رشادتهای مردان و زنان بختیاری و دردهای آنها را به زیبایی بازگو کرد. با صدای او کلمات و واژه هایی که از فرهنگ بختیاری، رخت بسته بود، دوباره زنده شد و دوباره بر زبان ها جاری نمود.

صدای شورانگیز و دل انگیزش، مانند کبکی خوش صدا در کوه های بختیاری،«تاراز» و «زرد کوه» و «کینو» و دشت های سرسبز بختیاری همیشه طنین انداز است. او حماسه های رزمی و عاشقانه بختیاری را به صورت ماندگار در ترانه هایش اجرا و به ایل بختیاری و فرهنگ ما  تقدیم نمود.

ترانه های «بهمن علاءالدین»، قلب هر انسان و شنونده ای را، متحول می کند و حس خاصی به او می دهد، شاید من نتوانم حق مطلب را در خصوص «مسعود بختیاری» ادا کنم، ولی او یگانه بود، سبک و صدای خاص خودش را داشت و کسی نمی تواند، جایگزین شایسته ای برای او باشد.

شاید این خاطره برای شما جالب باشد: در یکی از سفرهایم به شهرهای شمالی کشور، از درب منزلی رد می شدم، مردی را دیدم که با ضبط صوتی نشسته و مشخص بود که با صدای علاء الدین، حس و حال خاصی داشت، اول فکر کردم حتما بختیاری است، جلو رفتم و از او سئوال کردم؛ اما گفت شمالی هستم؛ گفتم چرا آهنگ بختیاری؟ شما که معنی بیشتر کلماتش را نمیدانی؟ در جواب گفت: درسته! ولی می دانم این خواننده از دل، و سوزناک می خواند، از صدای او لذت می برم…؛ شاید این خاطره، گویای اوج، تاثیرگذاری صدای مرحوم «مسعود بختیاری» باشد که چگونه بر روح و روان دیگران، تاثیر گذار بود.

مرحوم بهمن علاءالدین، همیشه در کارهای خود، به سراغ ملودی ها و نغمه های فراموش شده می رفت و آنها را به صورت ( نواحیا) و در ترانه هایش اجرا می کرد. او واژه های اصیل بختیاری را که در حال فراموشی بود، دوباره برای ما زنده نمود.

البته جا دارد یادی کنیم از دیگر خوانندگان بزرگ موسیقی بختیاری، که زحمت زیادی برای احیای موسیقی محلی کشیدند و با صدای دلنشین خود، صفا دهنده روح و روان دوستداران موسیقی محلی بختیاری بودند، چه آنهایی که دیگر در بین ما نیستند و چه آنهایی که همچنان، فعال و به بت موسیقی ما خدمت می کنند.

꧁꧂ یکی از نوازندگان بنامی که در اثر «کوگ تاراز» مرحوم علاء الدین خوش درخشید و نوای «نی» او، هر فردی را تحت تاثیر قرار می دهد، استاد «علی حافظی» است؛ می خواستیم نظر شما را در خصوص ایشان جویا شویم.

خب، هنرمند بنام و نی نواز عزیز،«علی حافظی»، یکی از اساتید برجسته نی موسیقی بختیاری و کشور است.

او شاگردان زیادی را آموزش داد و از جمله کسانی است که در عرصه «نی نوازی»، تبحر خاصی دارد و از تمام زوایای موسیقی بختیاری، آگاهی کامل دارد. اوج هنر او، در کاست های مرحوم علاءالدین، و مخصوصا در اثر ماندگار او یعنی «کوگ تاراز»، همچنان می درخشد و به نظرم، هیچ نی نوازی نمی توانست به این زیبایی و با احساس، در این اثر ماندگار، نی بنوازد!

صدا و نفس گرم مرحوم «بهمن علاء الدین» و «نی نوازی» استاد «حافظی»، تلفیقی متناسب داشت تا این دو هنرمند بنام، در کنار یکدیگر اثر های ماندگاری را برای فرهنگ و هنر ما، خلق کنند؛ چنانکه همچنان و با گذشت این همه سال، این آثار تاثیر گذار، همچنان مورد علاقه بسیاری از دوستداران موسیقی بختیاری است.

ببینید!، اسباب موسیقی و تبحر نوازنده آن، تکمیل کننده صدای هر خواننده ای است و اگر این هماهنگی وجود نداشته باشد، هیچ صدایی نمی تواند، آنگونه که باید و شاید، بر شنونده، تاثیرگذاری ماندگاری داشته باشد.

زحمات استاد «علی حافظی» نیز، در کنار مرحوم «علاء الدین» ، توانست موسیقی بختیاری را وارد جریان جدیدی از موسیقی کند. استاد حافظی حق بزرگی بر موسیقی و فرهنگ بختیاری دارد و صدای دلنشین نی او، همیشه در ذهن همه دوستدارانش ماندگار خواهد ماند.

البته، من هم به دفعات از وجود و همراهی استاد حافظی، بهره مند شدم و در سه آلبوم «فایز دشتی» خودم، زیبایی و اوج هنرنمایی وی، بسیاری را وادار به تحسین از وی کرد.

꧁꧂ شما با این همه سال فعالیت در عرصه موسیقی و کسب تجارب مختلف، برای علاقمندان به فراگیری موسیقی چه توصیه هایی دارید ؟

به نظر من، موسیقی سقفی ندارد و نامتناهی است، هر فردی می تواند با صدای خاص خودش، پدیدآورنده یک آواز خاص و حتی سبک منحصر بفردی شود. کسانی که وارد چنین عرصه ای می شوند، نتنها باید در این عرصه، مطالعه داشته باشند، بلکه باید تمرین مستمری نیز داشته باشند و از محضر اساتید موسیقی، بهره فراوان ببرند؛ برای اینکه، هر استادی سبک خاصی دارد و همین طور، تکنیک های مختلفی که شاید مختص به خود او باشند و در نزد هیچ استاد دیگری، نتوان فرا گرفت، مخصوصا موسیقی محلی، که در جای جای کشور پهناور و عزیزمان ایران، تنوع خاصی دارد.

꧁꧂ در پایان، اگر سخن و یا توصیه ای برای دوستداران موسیقی و بخصوص موسیقی بختیاری و یا موسیقی های محلی دیگر دارید، بفرمایید.

ببینید!؛ هنرمند شدن ساده است، اما هنرمند ماندن، بسیار سخت!

در عصر حاضر و با وجود سبک های مختلف موسیقی و بخصوص نمونه های مدرن و وارداتی آن، آنچه که ما و همه فرهنگ دوستان را نگران می کند، کمرنگ شدن و تضعیف موسیقی های محلی است، که هریک پیشینه ای به قدمت تاریخ سرزمین ما دارند و سینه به سینه، به ما رسیده اند. با این حال، ضمن اینکه باید به تکنولوژی ها و اسباب جدید موسیقی توجه نمود و هریک را متناسب با فرهنگ و علاقه دوستدارانش، اهمیت داد، می بایست توجه خاصی نیز به موسیقی محلی خودمان داشته باشیم و همچنان، به عنوان بخشی از فرهنگ و تمدن ما، در ماندگاری، گسترش و آشنا نمودن نسل های مختلف با آنها، تلاش کنیم.

موسیقی بختیاری، عربی، کردی، ترکی، لری و همه آنهایی که ریشه در فرهنگ و تمدن غنی ما ایرانیان دارند را، باید پاس بداریم و با برپایی جشنواره های مختلف موسیقی و به مناسبت های گوناگون، در جهت ماندگاری و گسترش آنها تلاش کنیم و زمینه لذت بردن و بهره بردن مردم از موسیقی را فراهم کنیم.

باید به این نکته توجه کنیم، که «فرهنگ» یک ملت است که در استحکام و قدرت آن ملت، موثر است. هر یک از ما، وظیفه داریم که کودکان، نوجوانان و جوانان این مرز و بوم را، با موسیقی و هنرهای ایرانی بیشتر آشنا کنیم، تا از وجود چنین هنرهایی، از زندگی لذت ببرند، هیجان پیدا کنند و به آنها افتخار کنند.

برای پیشرفت موسیقی محلی، باید آهنگهای زیبا و با ملودی جدید و با اصالت تهیه کرد، تا شنونده را مسخ خود کنند و پیوند عاطفی با آن برقرار کنند، نه اینکه میدان را برای موسیقی های بی معنی و هجوی خالی کنیم که هیچگونه پیوند و ارتباطی با فرهنگ ما ندارند و جوانان ما را، بی هویت و تحت تاثیر خود قرار می دهند.

در پایان، از اینکه شما نسبت به موسیقی و فرهنگ ما توجه دارید، متشکرم و امیدوارم که سایر رسانه ها نیز، پشتیبان و حامی موسیقی ایرانی و محلی ما باشند و توجه جوانان ما را، بیشتر به این نوع موسیقی جلب کنند.

꧁꧂ ما نیز از حضور شما در این گفت و گو تشکر می کنیم. امیدواریم که سال های سال، همچنان صدای گرم شما، در فضای موسیقی ما، طنین انداز باشد و در آینده نیز، آلبوم های دلنشینی از شما و سایر هنرمندان عرصه موسیقی محلی خوزستان شاهد باشیم.

انتهای پیام